« معــرّفی روسـتای خلیـل کُــرد »

مـوقعـیّـت : روسـتای خلیـل کـُـرد در 33 کیلـومتــری شمـال غــربـی همـــدان، در مسـیــر جـادّۀ همــدان ـ سنـنــدج واقــع شــده است که حـدود 2/5 کیلـومتــر از جـادّۀ اصلـی فـاصـله دارد و راه روسـتای سـاربـانلــر نیــز از این روسـتا می گــذرد .

جمعیت روستا : در این روستا حدود دویست (200) خانوار با جمعیّتی نزدیک به هزار (1000) نفر زندگی میکنند . آب و هوای این منطقه کوهستانی سرد و خشک می باشد بنابر این تابستانی خنک و زمستانی سرد دارد .

زبـان : مــردم خـونـگــرم و مهمـــــان نـواز و سخت کوش این دیار، [علـی رغـم اسمش] بـه لهجـۀ تـرکــی تکلّــم میکنـنــد .

دین و مذهب : تمامی ساکنین روستا دارای دین اسلام و اهل تشیع جعفری می باشند .

شغل مــردم : شغـل اصلـی مــردم کشـاورزی، دامــداری، بـاغــداری و... میـبـاشد و در ایّـام فــراغت به کـارهــای متـفــرّقـۀ دیگــری مشغـول میشـونـــد .

امکانات : راه ، راه آسفالتۀ مناسب (که راه روستای ساربانلر نیز از این روستا میگذرد). 

شورای محلّ ، دهیاری ، آب لوله کشی "  1390 " ، برق " 1364 " ، گاز " 1390 " ، مخابرات "  " ، دفتر پست بانک "  " ، خانۀ بهداشت " 1359 " ، فروشگاه شرکت تعاونی "  " ، غسّالخانه "  " ، نانوایی "  " ،

مدارس ، دبستان ابتدایی " ارم " با معلّمان دلسوز و فرهیخته، که در دو نوبت پسرانه و دخترانه در حال تعلیم و تربیت فرزندان روستایی این خطّه از میهن اسلامی مشغول می باشند .

مدرسۀ راهنمایی شهید احمدی : مدرسۀ راهنمایی روستا، به علّت کمبود شاگردان مقطع راهنمایی، اکنون غیر فعّال می باشد .

حمّام بهداشتی، از حدود سال 1354 حمّام بهداشتی دارای 6 دوش احداث و مورد بهره برداری قرار گرفت و حمّام خزینه قدیمی تعطیل و مخروبه گردید . ولی اکنون ( در سال 1391) با وجود گاز شهری، اهالی روستا مبادرت به ساخت و احداث حمّام شخصی در منازل خود نموده و حمّام عمومی را نیز که در مجاورت مسجد امام حسین^(ع) روستا واقع شده بود، با تغییراتی به سرویس بهداشتی مسجد تبدیل کرده اند .

مسجد، به جای مسجد قدیمی روستا (که هم کوچک بود و هم از مصالح غیر استاندارد استفاده شده بود)، مسجدی بزرگتر (تقریباً دو طبقه) با مصالح استاندارد و امکانات رفاهی بیشتر و بهتر احداث گردیده که طبقۀ پایین مردانه و طبقۀ بالا زنانه میباشد، به نام ( مسجد امام حسین^(ع) ) که در مناسبتها و مراسم گوناگون مورد استفاده اهالی روستا قرار میگیرد . این مسجد در محلۀ بالا ( یوخاری محله ) و در دامنۀ کوه « امام یالی ( امام یالو ) » بنا شده است .

آسیاب، ( تنها آسیاب فعّال روستا که از دیر باز با ارائۀ خدمات به اهالی و حتّی مردم دیگر روستاهای اطراف بوده، متعلّق به مرحوم  [حاج ملکعلی] می باشد که اکنون توسّط فرزندان وی اداره می شود ).

قصّابی، تنها قصّابی فعّال روستا توسّط [حاج کوچکعلی] اداره میشود .

قنات(کاریز)،

(دال کریز، قرمز تپه، یوخاری کریز، دور تپه سی، شعبان بولاغی، احمد گوره، محمّدعلی خان کریزی ).

باغ انگور ، ( باغی وسیع و بی نظیر در منطقه، با انواع انگورها ازقبیل : فخری ، عسگری ، کشمش ، یاقوتی ، انگورسیاه ، و  . . . که به نظر بنده خوشمزّه ترین انگورها را در ایران دارد ) . 

نانوایی ،  اکنون در روستا یک باب نانوایی، آنهم به سبک بلاد کبیره ایجاد شده [ و به مردم روستا نان میدهد ] و دیگر خبری از بوی نان تازه نیست .

{ گر چه در روزگاران گذشته در هر خانه ای تنوری بود و کدبانویی، که هر چند روز یکبار، اقدام به پخت نان (با همۀ مشکلاتش) برای مصرف خانوار می نمود . این کار یکی از سخت ترین امور خانه داری بود . کار زنان در آن دوران بسیار دشوارتر از امروز بود لذا صبر و تحمّل زنان آن زمان را واقعاً ستودنی کرده است . }

حیوانات و جانوران وحشی ، آخوندک ، آدام آللادان (قازالاخ) (پرنده ای است کمی بزرگتر از گنجشک، با کاکلی بر سر ) ، اردک وحشی ، باقرقره ( کبک ) ، بلبل ، پروانه ( در اندازه ها و رنگهای مختلف و متنوّع ) ، پرستو ( پرندگان مهاجری هستند که با آغاز فصل بهار می آیند و در فصل پائیز به مناطق گرم می روند ) ، پشه ، پشه کوره ، تولکو فیسّه (نوعی حشره که در زمین،حفره ای قیفی شکل ایجاد میکند جهت شکار حشرات) ، جغد ، جیرجیرک ، خرانگیزه ، خرچوسّنه ، خرخاکی ، خرگوش ، دم جنبانک ، روباه ، زاغ ، زنبورگاوی ، زنبور زرد ( دو نوع ) ، زنبور عسل ، سبز قبا ، سنجاقک ، سوسک ، شانه به سر ( بوبوکره ) ، درنا ، دیش سایان ( نوعی مارمولک، چلپاسه ) ، عقاب ، عقرب ،  قازالاخ (آدام آللادان) ، قرقی ، قمری ( بدبده ) ، کبک ( بافرفره ) ، کبوتر چاهی ( کبوتر صحرایی ) ، کرم خاکی ، کفشدوزک ، کلاغ سفید ، کلاغ سیاه ، گرگ ، گنجشک ، لاشخور ، لاک پشت ، مار ( سیاه ، خاکی رنگ ، زرد ، سبز و . . .  ) ، مارمولک ، مگس ، ملخ ( خاکی رنگ ، سبز ) ، موش ( خانگی ، صحرایی ) ، مورچه ( اسبی ، سیاه ، ریز و . . . ) ، هزارپا ، یاکریم .

احشام و طیور (حیوانات اهلی)، اردک، اسب، الاغ(خر)، بز، بوقلمون، خروس، سگ، گاو، گربه، گوسفند، غاز، کبوتر، مرغ،

محصولات دامی ، (شیر ، پنیر ، ماست ، کشک ، دوغ ، کره ، روغن حیوانی ، گوشت ، کود حیوانی ، . . . ) .

نام مزارع و دشتها، ( قرمز تپّه، ساری قیه، سنجاق تپّه، دوه لی یئر، دووه اولن ( دووه لن )، جوزالان، زاغالار یالو، هام مار ( هموار )، احمد گوره، ملک دره سی، سرمساق لو یئر،   ، پیر یئری، گدیک، تخچه لر، شاباز قوزایو، قشقه لر، قویولار، دوز داشی، شاهمراد یئری، عباس تپه سی، دورتپه سی، دانا ایتن، عیوض چارداقو، سیچان دره سی، کاشان، قره داش، چین آوا، قاسم تپه سی، شعبان بولاغی، دسسرچیخن، توکودلیگی، آیلان، لاله زمی، اصفهان، تلفن یئری، غلامرضا یالو، موزالان دالو، قویودره سی، ایلان داشی، آدام اولن، ایوان قیه، چراغ بردو، لالین یولو، خان دره سی، قره خر، لیلی چمنی، بادوربی حدّی، گئوتورگه، شربت باغی، سوتلو گندلی یئر، جنّی کریز، قاطر اولن، شهریولی، حدّصد، ذبیح موتوری،تقی موتورو، دوار یاتاقو، امام یالی، دال کریز، یوخارو کریز، محمّدعلی خان کریزی، آقبلاغ، پهنه بر چوقّوری، اصفهان یالی، سروان شفقی، پهنه بر شفقی، موزالان، اوگیران، اسدالله آغاجو، علی محمّد بلاغی، اورتا بلاغ،  غ  

پوشش گیاهی،  ( آت قویروقو(دم اسب)، آجی بیان، آجی مریخ، آق باش، امّج کومّجی، ایریجه، بز بوته، بی تی راخ، بارهنگ، بزرک، بولاغ اوتی، بومادران، بید دیجه، پالما ( پالدورما )، پونه، پیچک صحرایی (لولو)، ترازوباش ( نعمت الله آلاغی )، ترشوکا، تلخه، توکلوجه،  جارو ( سپورگه )، چایور، چقّر تیکانو، چوروتمه باش، چیدان، خار شتر، خاز، ختمی، خرسوتلوگن، خرگووش(گوش خرگوش)، خروز گئوزی،خش خشه، خلّر، خیار چنبر، دم اسب(آت قویروقو)، دن نی جه، دوراخ تیکانی، دوشان آلما، دووه تیکانی،دووه قارنی، دیشه سوتلوگن، دیل قانادان، زولا، زیق اوتی، ساروباش، ساری تیکان، ساری گل، سپورگه ( جارو )، سلمان ترّه، سیچان آرپا(جو موش)، سیقرحلوا، سیقرقویروقو، شاترّه، شبدر، شنگ، شوید، شیرین بیان، غاز ایاغی، کاسنی، ککلک اوتو، گئوبلک، گل گاوزبان، گل لاله وحشی، قاقورداخ، قرمزی گل، قره قویون امجگی، قوزو قولاقو(گوش برّه)، قورد گئوتی، قوش اوزومی، قوش قونماز، قیاخ (قیاق)، کاسنی، کنگر، گئوباش، گون، گیزرگه، لولو ( پیچک صحرایی )، مریم نخودی، نوروزگلی، ورک، هئورمز، یارپوز، یلمک، یونجه، و . . . ) .  

آداب و رسوم، ( دید و بازدید ایّام عید نوروز، عیدی دادن، عیدی گرفتن، شال سالّاماق، ایلچی، خواستگاری، حنابندان، عروسی، پاتخت، اعتقادات و باورها، آد قویماخ، عزاداری ها،کمک به یکدیگر، و . . . )

محصولات کشاورزی، ( گندم، جو، یونجه، شبدر، سیب زمینی، نخود، لوبیا، عدس،کنجد، کرچک، و . . . ) .

میوه ها، ( انواع و اقسام انگور از قبیل : " فخـری ، عسگــری ، کشمش ، انگـورسیـاه ، آق صـاحبـی ، قـرمـز صـاحبـی ، یاقــوتـی ، سیلکمه ، توپ گـزنگـی ، ریش بـابـا،..." گــردو، زردآلـو، بـادام، سیب، سیب زمینی، هنــدوانه، شفتـالــو، خیــار، سنجــد، آلـوسیــاه، و . . . ) .

صنایع دستی، ( قالی بافی ، گلیم بافی ، جاجیم بافی ، و . . . ) .

ادوات کشاورزی، ( ابزار و ادوات کشاورزی که در گذشته های دور مورد استفاده قرار میگرفت عبارت بودند از:  *" چان (جنجل ) ، بوندوروخ ، گوهان ، شارا ، گئورام ، هولا ، . . . "* ) .

                                         ساربانلر         جهادآباد (خان آباد)    

                                                    N                                                  

                      E                 خلیل کرد        W               همه کسی                              بهادربیگ(مالک اشتر)

                                                     S

                                                       پهنه بر  

 همانطور که ملاحظه می فرمایید،روستای خلیل کرد توسط روستاهای {ساربانلر، جهاد آباد(خان آباد)، همه کسی، قشلاق ، پهنه بر و بهادربیگ} احاطه شده است .

( http://KhalilKord.LoxBlog.Com )